Wat is duurzaam voedsel? Onze handleiding naar een eco-vriendelijk dieet

Als je geïnteresseerd bent in de wereld van voedsel dan heb je de afgelopen tijd vast veel gehoord over voedsel en duurzaamheid. Of het nou grote boerderijen zijn die duurzame agricultuur hanteren, of dat er op de markten word geadverteerd met ‘duurzaam geproduceerd’ of restaurants die zichzelf committeren tot het leveren van duurzame ingrediënten on hun menu’s. Duurzaamheid is tegenwoordig het woord dat op de lippen van iedereen verschijnt.

Maar… duurzaam eten is meer dan enkel een trend of een stopwoordje! We merken allemaal de impact van het mens zijn om ons heen. Van klimaatverandering tot de vernietiging van gehele ecosystemen wordt het steeds duidelijker dat meer en meer mensen opstaan om de delicate balans van leven op aarde te beschermen voor onze volgende generaties. Met respect voor de ‘Dag van de Aarde’ op 22 april dachten wij dat we wel eens een kijkje konden nemen naar sommige van de sleutel elementen van duurzame voedsel beweging.

Principes van duurzaam voedsel

Er is niet één enkele definitie van duurzaamheid maar het centrale idee is dat we net zoveel ergens in moeten stoppen als dat we eruit halen, in plaats van enkel te pakken wat we nodig hebben en de rest achterlaten alsof het alleen maar afval is.

Het behouden van een gezonde functionerende omgeving betekent het nemen van verantwoordelijkheid voor het land dat we gebruiken voor de productie van voedsel, voor de lokale fauna en ecosystemen, voor menselijke gemeenschappen en voor onderwerpen zoals klimaatverandering die de gehele planeet raken. Dit kan bereikt worden door duurzame voedsel productie die afvalhopen verminderen en alle mogelijke middelen gebruiken in een efficiëntere manier om meer circulair te leven.

Duurzaamheid betekend een commitment van boeren en voedselproducenten om gevaarlijke chemicaliën te vermijden, natuurlijke leefomgevingen en bronnen te beschermen, en een goed degelijk leven te bieden voor het vee dat voedsel produceert. Voor consumenten, restaurants, en groenteboeren betekend het om zo direct mogelijk af te nemen van duurzame producenten en de tussenpersonen zoveel mogelijk te vermijden. Ook is het nodig om voedsel te vermijden dat vele kilometers moet reizen om in de supermarkt te komen of dat geproduceerd wordt in zeer energie slurpende fabrieken in tegenstelling tot vers en lokaal geproduceerd.

Agricultuur

Duurzaam voedsel begint bij de bron met boeren en producenten. Onverantwoordelijke productie kan vanaf het begin al zorgen voor grote schade aan het milieu. Gevaarlijke chemicaliën die veelal gebruikt worden beschadigen de grond en waterwegen en belangrijke ecosystemen worden vernietigd om stallen neer te zetten die geen wild leven kunnen ondersteunen.

Natuurlijke bronnen worden misbruikt en de oceaan in het bijzonder, met de onstopbare overbevissing lijd veel schade omdat zoveel vissen gevangen worden voordat ze zich kunnen voortplanten. Op het land zijn er grote groepen diersoorten die gevaarlijke lage aantallen bereiken. Volgens het Wereld Natuur Fonds is ons huidige voedsel systeem verantwoordelijke voor een verlies van 60% van de biodiversiteit wereldwijd.

Gelukkig zijn er in de laatste jaren veel initiatieven getoond om het boeren duurzamer te maken met een stijgend aantal types voedsel. In plaats van het vertrouwen op chemicaliën zijn deze initiatieven aan het focussen op voedseltypes die goed groeien in de lokale omgevingen.

Veel boerderijen helpen het milieu ook door een deel van het land te reserveren voor conservatie en het introduceren van een groeiend aantal exoten aan planten die het lokale ecosysteem niet beschadigen. Momenteel is zelfs al 15% van al het boerenland in Nederland gericht op het ondersteunen van de ecosystemen eromheen!

Veel visserijen nemen ook stappen om de oceaan te beschermen – en zo ook dus hun eigen voortbestaan – door zichzelf in te zetten en duurzame vispraktijken toe te passen. Dit betekend dat er genoeg vis overblijft voor de vispopulatie om te blijven groeien. Ook houd het in dat te jonge vissen uit de netten worden gefilterd die nog geen voorplanting hebben kunnen volbrengen.

Duurzaamheid houd ook een commitment in om te zorgen voor vee met menselijke levenscondities. Zoals humane slachtpraktijken en gezonde leefomgevingen. Duurzame veeteelt groeit ook steeds meer naar het gebruik van plant vriendelijke producten. Grotendeels ook omdat de veeteelt een enorm inefficiënte bedrijfsvoering is. Met de productie van zulke grote hoeveelheden dierenvoedsel wordt relatief weinig vlees of melk gemaakt. De United Nations schat dat veeteelt verantwoordelijk is voor meer CO2 dan alle auto’s, trucks, en vliegtuigen bij elkaar en helaas is die uitstoot aan het stijgen.

Duurzame verpakkingen

Het overtollig gebruik van verpakkingen veroorzaakt ook problemen voor de omgeving. Het verbruikt natuurlijke bronnen zoals metaal, olie en hout, wat het zeer energie consumerend maakt. Vaak is het ook moeilijk te recyclen wat ervoor zorgt dat het leid naar nog meer afval en beschadiging voor de natuur. Sommige plastic stukjes hebben letterlijk honderden jaren nodig om afgebroken te worden.

Veel bedrijven committeren zich momenteel om hun plastic afval de verkleinen door minimaliserende oplossingen te vinden voor de verpakkingen en plastic te vervangen door materialen die makkelijker gerecycled kunnen worden. Er zijn ook een groeiend aantal markten waar de producten nu zonder verpakkingen worden verkocht.

Voedselafval

Volgens de USDA in de Verenigde Staten is 30 – 40% van de voedsel productie niet meer eetbaar op moment dat het bij de consument moet komen. Dit komt door verschillende stages in de productie en de aanvoerketen en het houd voedsel in dat verrot raakt tijdens lange reistijden, of kapot gaat tijdens het produceren, of weggegooid wordt omdat het over de datum is.

Het weggooien van voedsel betekend dat alle middelen die erin gestoken zijn ook verloren gaan. Volgens de United Nations zou het een goed idee zijn als alle boeren op de hele wereld hun vee zouden voeren met bij-producten van hun eigen producties en met voedsel dat we momenteel weggooien. Er zou dan genoeg graan overblijven om zelfs een extra drie miljard mensen te voeren wat al meer is dan de verwachte populatie groei tot aan 2050.

Als meer mensen meer en meer stil gaat staan bij het feit dat deze problemen bestaan zal er sneller gewerkt kunnen worden naar oplossingen. Mensen kunnen leren hoe ze van hun restjes bijvoorbeeld lekkere soepjes of smoothies kunnen maken. Restaurants worden ook steeds bewuster van de schade van het weggooien van voedsel waar ook velen al de gehele cyclus gaan adopteren om zo duurzaam mogelijk te worden.

Wat kunnen wij doen op een dagelijkse basis?

Voor ons consumenten zijn er verschillende stappen die wij kunnen nemen die allemaal bijdragen aan een meer ecologische vriendelijke wereld. Het makkelijkst is het verminderen van afval – als je naar de supermarkt gaat, maak dan van tevoren een lijstje met wat je echt nodig hebt en koop enkel dat alleen. Als je restjes hebt maak er dan iets anders van. Er zijn veel recepten voor restjes die online staan als je ideeën nodig hebt. Gebruik ook stevige herbruikbare boodschappentassen in plaats van elke keer een plastic tasje te halen.

Als je voedsel koopt, vermijd dan het eten dat in overtollig verpakte verpakkingen zit. Koop je fruit en groentes los, vaak is dit nog goedkoper ook! Vermijd voedsel dat kilometers en kilometers gereisd heeft of gemaakt zijn in zeer energie slurpende fabrieken. En verminder het gebruik van vlees en melk. Als je producten van het buitenland koopt is het kopen van fair rade aan te raden om de uitbuiting van boeren en producenten te voorkomen.

Waar het mogelijk is kun je lokale duurzame producenten het beste ondersteunen door hun producten af te nemen zoals lokale boeren. Ga naar de markt of naar de boeren markt om daar direct van de bron af te nemen en koop vooral de groentes waarvan nu het seizoen is aangebroken. Vraag boeren en markten naar hun methodes van het oogsten en bezoek restaurants die met lokale producten werken.

Vergeet niet dat niet iedereen de luxe heeft om ecologisch te kunnen eten. Er moet nog veel meer gedaan worden om meer van ons voedsel duurzaam te maken voor iedereen! Maar ondertussen is het meer dan ooit belangrijk om deze beweging te ondersteunen door de bovenstaande maatregelen te nemen!

Bastian van Stigt
Nieuweduurzaam.nl